Książki

oprac. Mikołaj Getka-Kenig

Plan londyński odbudowy Warszawy stanowi cenne, choć do niedawna całkiem zapomniane świadectwo głębokiej refleksji nad restytucją zniszczonej stolicy Polski w kręgu bliskim rządowi polskiemu na uchodźstwie. Ta kompleksowa koncepcja urbanistyczna, utrzymana w typowym dla tej epoki duchu modernizmu, powstała na przełomie lat 1945 i 1946 w wyniku współpracy emigracyjnego Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej z działającym w Londynie Komitetem Obywatelskim Odbudowy m.st. Warszawy.

Marcin Przegiętka

Pojęcie narodowości polskiej Gestapo rozumiało w sensie ściśle etnicznym. Nie było jednak konsekwentne w stosowaniu kryterium przynależności do inteligencji. Oprócz nauczycieli i urzędników aresztowano także wielu robotników, rolników i rzemieślników. Podstawą do zatrzymania był nie tylko zawód, lecz także – między innymi – przynależność do organizacji politycznych i społecznych w II Rzeczypospolitej. Aresztowaniem były zagrożone wszystkie osoby, które według Gestapo mogły zaangażować się w działalność w tworzącej się konspiracji.

Norbert Bączyk, Grzegorz Jasiński

Latem 1944 roku w Warszawie powstańcy zmierzyli się z bezwzględ­nym przeciwnikiem. Niemcy nie tylko nie przestrzegali jakichkolwiek zasad prowadzenia konfliktów zbrojnych, masowo mordując jeńców i ludność cywilną. Mieli też absolutną przewagę w uzbrojeniu, która nie sprowadzała się jedynie do dysponowania samolotami i czołgami. Powstanie Warszawskie stało się dla Niemców także okazją do użycia specjalnych środków bojowych, również takich o wcześniej niezna­nym, eksperymentalnym charakterze.

Johannes-Dieter Steinert

„Przy życiu utrzymywała mnie tylko myśl o rodzicach. Byłam jedynaczką, więc musiałam być silna. Wiedziałam, że rodzice na mnie czekają, i chciałam dalej żyć z nimi po wojnie”.

Z relacji Danieli Łukomskiej

Praca zbiorowa

Książka zawiera eseje naukowe uczestników seminarium, w ramach którego dwunastu uczonych przygotowało autorskie interpretacje kluczowych elementów polskiego doświadczenia dwóch totalitaryzmów. Członkowie grupy badawczej, której prace organizowało czworo opiekunów naukowych, reprezentowali wrażliwości i metody badawcze charakterystyczne dla rożnych dyscyplin: historii i historii idei, politologii, filozofii politycznej, literaturoznawstwa, socjologii czy prawoznawstwa.

Carl J. Friedrich, Zbigniew K. Brzeziński

Czym jest totalitaryzm? Jakie cechy musi nosić ustrój, żeby można go było nazwać dyktaturą totalitarną? Czy dwudziestowieczne dyktatury totalitarne mają coś wspólnego z dawnymi autokratyzmami, również tymi z czasów starożytnych? Jakie mechanizmy nimi rządzą i jaka jest ich żywotność?

Paweł M. Mrowiński

Egzekucje należały w okupowanej Warszawie do codzienności. Większość z nich Niemcy wykonywali w ukryciu. Jednakże w październiku 1943 roku na ulicach miasta rozpoczęła się seria masowych egzekucji publicznych, trwająca aż do lutego kolejnego roku. Dziesiątki ulic, w tym Aleje Ujazdowskie, Aleje Jerozolimskie i ulica Marszałkowska, stały się miejscem masowych zbrodni na bezbronnych ofiarach.

red. Marcin Panecki

W cieniu przeprowadzonego przez nazistowskie Niemcy ludobójstwa często pozostaje zniewolenie, zwykle przyjmujące formę uwięzienia lub przymusowego przesiedlenia. Wtrącanie do więzień, zesłanie do obozów czy zamykanie w gettach – działania te miały służyć nie tylko podporządkowaniu sobie określonych grup lub ich izolacji. Często były także próbą odarcia z godności i człowieczeństwa. W prezentowanej publikacji ukazano skalę i formy zjawiska zniewolenia na okupowanych przez Niemców ziemiach polskich w latach 1939–1945. Odtwarzając różne wydarzenia, autorzy podejmują próbę zaprezentowania szerokiego zakresu powziętych przez okupanta działań, ich komparatystyki i wyjaśnienia różnorodnych kontekstów.

Augusto Del Noce

Augusto Del Noce starał się w swoich tekstach pokazać, jak doniosłe były skutki intelektualnych sporów toczonych na Półwyspie Apenińskim nie tylko dla Włoch, ale całej zachodniej Europy. Doświadczywszy wstrząsów 1968 roku Del Noce skonfrontował się z myślą Antonio Gramsciego – niegdysiejszego intelektualnego lidera włoskiego komunizmu. Zmarły w 1937 roku w następstwie faszystowskich represji Gramsci należy współcześnie do najczęściej przywoływanych marksistów, zarówno przez apologetów, jak i krytyków. Odwołaniom towarzyszy jednak zwykle tylko pobieżna lektura jego dzieł.